De hobbybrouwer in mij
22 augustus 2022Koning Bartel
22 augustus 2022‘Als je de brouwnijverheid van de gemeente Tilburg onderzoekt, dan zul je ook Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel moeten meenemen,’ adviseerde iemand mij. Ja, zeg daar maar eens nee tegen.
Omdat ik niet in alle dorpsarchieven van deze voormalige zelfstandige gemeenten wil duiken (daar zijn de plaatselijke heemkundekringen veel beter in dan ik) besloot ik om alles wat ik ‘redelijk gemakkelijk kan vinden’ in mijn onderzoek te betrekken. En zo stuitte ik op een stuk of vijf brouwerijen in Udenhout en één in Berkel-Enschot. Zouden het er meer geweest kunnen zijn? Waarschijnlijk wel.
Het wat mij betreft mooiste (voormalige) brouwerijgebouw staat op het grondgebied van Berkel-Enschot. Tenminste, dat dácht ik. Het pand ligt in Heukelom, voorheen gemeente Berkel, maar sinds de herindeling van 1996 gemeente Oisterwijk. Ja, zo kunnen we bezig blijven!
Toch laat ik deze brouwerij niet schieten, vooral omdat het van alle bierbrouwerijen die het dorp Berkel ooit rijk was, de enige achttiende-eeuwse brouwerij is waar iets van bekend is. Het gaat om de imposante, gerestaureerde boerderij aan het Baaneind die – verscholen achter bomen – anno 2022 een prachtig plaatje in de landelijke omgeving vormt. Het Baaneind was ooit de oude weg van Tilburg naar Oisterwijk en kruiste hier als Lange Baan de oude weg van Moergestel naar Waalwijk. Zeer opvallend is het dak van dit rijksmonument, dat aan een kant bijna het maaiveld raakt.
Het is zeker dat in deze boerderij ooit een brouwerij was gevestigd. Het keldergedeelte en een sloot achter de boerderij die nog steeds ‘brouwsloot’ wordt genoemd, herinneren aan de vroegere brouwerijfunctie. Maar dan is er ook nog die vermelding uit 1794: ‘… eene brouwerije die nu en dan maar eens gebruikt word …’. Of dit om dezelfde brouwerij gaat blijft een beetje vaag. Misschien kunnen de heemkundekringen hier iets over zeggen?
Fotobijschrift
Foto: Baaneind 12 in Heukelom, voorjaar 2021