Brouwerijhistorie Tilburg

Ooit vormden Tilburg en Goirle een administratieve twee-eenheid. Reden genoeg dus om vandaag een Goirlese brouwer van weleer in de schijnwerpers te zetten: Nicolaas van Broekhoven.

Dat zal je altijd zien. Is het onderzoek klaar, het boekbestand naar de drukker en dan … dan komen er nog een paar pareltjes boven water.

Bier en marketing, beide lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. De grote biermerken van nu hebben hun succes waarschijnlijk te danken aan een goed verhaal. En als jouw verhaal eenmaal aanslaat … dan wil je niet dat een ander daarmee aan de haal gaat.

De eigenaar van Stadsbrouwerij Tilburg is een eigenzinnig type. Brouwen doet hij met alleen maar water, graan, hop en gist. Daarnaast brouwt hij af en toe een biertje uit lang vervlogen tijden.

Middeleeuws bier, hoe zou dat gesmaakt hebben? Dat vroegen ze zich bij het preHistorisch Dorp in  Eindhoven ook af.

Hoe staat de Tilburgse brouwnijverheid er tegenwoordig voor? Langzaam begint dat beeld zich te vormen.

Een opvallende naam in het Tilburgse horecaveld is De Vos en de Craen, een bier- en eetcafé aan het Piusplein. De naam verwijst naar een oude herberg in Tilburg die ruim 300 jaar heeft bestaan, aldus de website. Dat is zeker waar, maar er is meer over te vertellen.

“Hoe zit het eigenlijk met de acceptatie van bierdrinkende vrouwen door de jaren heen?” Die vraag stelde een vriend mij nadat hij die middag samen met zijn vrouw een terrasje in de Tilburgse binnenstad had bezocht. Daarbij had zich een opmerkelijk voorval voorgedaan.

9 mei 2023 is voortaan een zwarte dag in de Tilburgse biergeschiedenis. Een van de meest innovatieve brouwers vraagt faillissement aan. De brouwer die bekend werd met bier-in-blik en oer-Tilburgse biernamen als ‘Schôon Mèdje’, ‘Hoppakee’ en ‘Grôote Kwèèk’ sloot zijn deuren. KraftBier is niet meer.

Dit weekend vindt de ‘Week van het Nederlandse bier’ plaats. Bedoeld om de schoonheid en diversiteit van de Nederlandse biersector voor het voetlicht te brengen. Tegelijk vroeg ik mij af: en de Tilburgse biersector dan?

‘Vroeger was het bieraanbod één pot nat’, hoor je wel eens zeggen. Onzin, het aanbod was juist ontzettend groot. Zelfs toen het Beijers bier - en in de slipstream daarvan het pilsener bier, dat toch vaak als eenheidsworst wordt gezien - populair werden, kon de liefhebber kiezen uit een breed palet aan bierstijlen. Ook in Tilburg.

Gisteren reisde ik samen met fotografe Alessandri Mignardi naar de Hilvarenbeekse brouwerij De Roos. Het doel: foto’s maken voor mijn boek over de Tilburgse brouwerijen. Maar waarom Hilvarenbeek? Dat heeft twee redenen.

Weleens gehoord van Lambic bier met groente-extract? Was je op zoek naar bier dat is gebrouwen met mout van verse croissants? Gelukkig maar, want ook de bierwereld doet met dergelijke grappen lekker mee aan de 1 april-traditie.

Wat is er nog niet gezegd en geschreven over het sluiten van café Philip, het ‘icoon’ van de (Korte) Heuvel? Dat het een dokterspraktijk was? Nou, dat hier ooit een bierbrouwerij stond bijvoorbeeld.

Een stadsbestuur dat opkomt voor de belangen van zijn brouwers. Is dat denkbaar in de huidige tijd? Toch gebeurde dat in 1733, toen Tilburg de strijd aanbond met de Belgische gemeente Diest.

Helemaal aan het begin van dit bierbrouwerijenproject stelde ik de Tilburgers via Facebook de volgende vraag: wat mag er beslist NIET ontbreken in dit boek? Een van de reacties was: waar haalden die Tilburgse brouwers toch al dat water vandaan?

Oranjeboom, dat zal menig bierliefhebber nog bekend in de oren klinken nietwaar? Naast Rotterdam en Breda, hebben we ook in Tilburg een bierbrouwerij gekend met deze naam.

De ene brouwer is de andere niet. Regelmatig word ik daarop gewezen als ik met een Tilburgse bierbrouwer spreek. Brouwer ben je niet zomaar. Daarvoor moet je namelijk … zelf brouwen!

“… Gevonden in 1973 in de Hoefakkerstraat tijdens het aanleggen van een fundering. Er zat nog inhoud in maar wat ??? …”

Een van de uitwassen van de bierrevolutie in de jaren tachtig was de opkomst van hobbybrouwers. Zij die thuis met enkele potten en pannen aan de slag gingen. Sommigen gaan een stapje verder zoals de vrienden Olav Donders en Marcel van Brunschot.

In een vorige bijdrage had ik het over de bierrevolutie van de jaren tachtig. Tilburg was daarbij een van de koplopers en in mijn beleving was slechts één persoon daar verantwoordelijk voor: Tejo Kromhout.

In de jaren tachtig maakte Nederland een ware bierrevolutie door. Na vijftig jaar lang overladen te zijn met pils, pils en nog eens pils, leerden we nieuwe bieren kennen. Achteraf bezien waan ik me een onderdeel van die revolutie. Yes!

“Zo, jij bent dus met die Tilburgse bierbrouwerijen bezig? Wat is nou eigenlijk de oudste nog bestaande brouwerij van Tilburg?” Euh … brouwerij Koningshoeven natuurlijk, zeg ik dan. “Nee, die bedoelen we niet. Van Tilburg zelf.”

De IJzertijdboerderij in Dongen is een kleinschalig openluchtmuseum gerund door vrijwilligers van de plaatselijke heemkundekring. Daar hoopte ik meer te weten te komen over het bierbrouwen in de prehistorie.

Bij bier hoort een vette schuimkaag, toch? Bier zonder schuim dinken, dat doen ze maar in Engeland. Verschraald bier, daar houden wij gewoon niet van.