Nicolaas

Ooit vormden Tilburg en Goirle een administratieve twee-eenheid. Een heerlijkheid zelfs. Ruim vijfhonderd jaar duurde deze innige samenwerking, pas in 1803 gingen beide gemeenten hun eigen weg. Reden genoeg dus om vandaag een Goirlese brouwer van weleer in de schijnwerpers te zetten: Nicolaas van Broekhoven.

Bij de plaatselijke bierliefhebber gaat misschien wel een lampje branden. Want op het landgoed Gorp en Roovert in Goirle heeft een groep vrienden een microbrouwerij opgericht waarin de naam van deze ‘Goolse’ brouwer voortleeft: ‘Brouwerij Nicolaas’. Daar brouwen ze biertjes met namen als Blije Bakkes, Droeftoeter en Munne Witpen. Maar wie was die Nicolaas eigenlijk?

Op alfabet

Daarvoor moeten we terug naar de achttiende eeuw. Dankzij een kasboek dat ik vond in Regionaal Archief Tilburg, kreeg ik een aardig beeld van zijn leveranties in de periode 1784 – 1789. Allereerst viel me zijn klantregistratiesysteem op. Alle klanten (zo’n driehonderd, voornamelijk afkomstig uit Goirle) zijn keurig gerangschikt op alfabet, waarbij Nicolaas soms wel een aparte draai geeft aan de volgorde. Zo geldt de alfabetische volgorde op voornaam in plaats van de achternaam. Blijkbaar kende hij zijn klanten goed! Vreemder wordt het bij de weduwe van Peter van Gorp. Die staat onder de letter D, samen met een hele trits andere namen die beginnen met ‘De Weduwe’. En mijnheer Pastoor Beels? Die vinden we terug onder de letter M van Mijnheer. Tja, zo kan het natuurlijk ook.

Betalen?

‘Boter bij de vis’ was blijkbaar een lastig begrip als het om betalen ging. Klanten rekenden op willekeurige momenten af wat ze in de afgelopen periode afgenomen hadden. Vier gulden voor een ton bier (circa 155 liter), twee voor een halve ton. Een kwart ton kostte dan weer vijftien of tien stuiver, afhankelijk van het soort bier.

Rond 1800 moet Nicolaas gestopt zijn met brouwen. Pas op 20 februari 1804 sluit hij zijn kasboek nadat hij de laatste betaling van Hermanus de Rooij heeft ontvangen. Dat klinkt dan toch wel weer heel erg als een Tilburgse naam …