Een dierentuin op de Heuvel
24 augustus 2019
Een straat die er nooit kwam
10 oktober 2019
Veel Tilburgers vinden het maar een lelijke plek en weten niet wat het eigenlijk voorstelt. De gemetselde muurtjes in het Stenen Kamerpark vormen dan ook een raar contrast met de groene loofbomen aan de buitenrand. Dat deze plek het verhaal vertelt van de Heren van Tilburg, is voor velen dan ook vaak een verrassing.
Nog niet zo heel lang geleden was dit het domein van ridders, baronnen en gravinnen. Er stond een heus kasteel met een slotgracht. De omliggende tuin met orangerie, een wijngaard en een ondergrondse ijskelder moet een ware lusthof zijn geweest. Slechts de omliggende straten verwijzen nog naar die oude situatie: Koetshuis, Gracht en Neerhof, om er maar een paar te noemen. Van het kasteel zelf is niets meer te vinden. Hoewel… je bent er dichterbij dan je denkt.
Want op slechts luttele meters onder de oppervlakte bevinden zich hier de funderingen van het Kasteel van Tilburg. Exact zoals de contouren van de muurtjes aangegeven. Eind jaren tachtig werden ze blootgelegd, onderzocht en weer toegedekt. Als herinnering verrees dit stenen ‘kunstwerk’ met een slecht leesbare plaquette die een en ander moest duiden. Maar hoe zit dat dan?
Heren van Tilburg
Al voor 1450 stond hier een zogenaamde ‘stenen camer’, een versterkt, ruim huis van steen opgetrokken. Dat was bijzonder want in die tijd waren de meeste huizen gemaakt van ‘fitselwerk’: een houten gebint waartussen een mengsel van stro en leem werd gesmeerd. De Stenen Camer was aanvankelijk in bezit van de adellijke familie Back en werd later eigendom van de Heren van Tilburg en Goirle, die hier destijds de scepter zwaaiden: de families Van Haestrecht, Van Malsen, Van Grobbendonck, Van Hessen-Kassel en Van Hogendorp. In 1858 verkocht de laatste eigenaresse, Gravinne van Hogendorp van Hofwegen, het kasteel aan een wijnkoper. Deze liet het pand slopen, waarna Nicolaas Pessers er zijn wolwasserij en vellenbloterij stichtte. Deze fabriek werd in 1977 afgebroken.
In de tussenliggende jaren onderging de Stenen Camer aardig wat veranderingen. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd het gebouw gedeeltelijk verwoest en later opnieuw opgebouwd. In 1755 werd ook dit gebouw weer gesloopt, waarna er een voor die tijd modern landhuis verrees.
What’s left
Verderop in de wijk vinden we nog enkele aanknopingspunten naar het Kasteel van Tilburg. De vroegere oprijlaan naar het kasteel heet nu Van Bylandstraat. In wijkcentrum De Poorten (de voormalige Hasseltse kerk) vinden we archeologische vondsten en een zware binnendeur van het kasteel. Ook de Kasteelhoeve in de Hasseltstraat behoorde bij het complex. Tenslotte vinden we aan het eind van deze straat nog een hekwerk in een voortuin, waarvan men zegt dat het ooit een onderdeel was van het kasteeldomein. Maar misschien is dat iets te veel geromantiseerd. Het laatste stukje onontdekt kasteelgebied bevindt zich in de uiterste hoek van het terrein. Het pand waar lange tijd een graanhandel in gevestigd was, onttrekt mogelijke bodemschatten aan het oog. Een mooie gedachte die we voorlopig zullen moeten blijven koesteren, aangezien de eigenaar grootste plannen heeft met dit gebouw.
