Poort naar ooit

Aap, Noot en Mies leven voort in Studio 013
30 januari 2019
Een dierentuin op de Heuvel
24 augustus 2019
Aap, Noot en Mies leven voort in Studio 013
30 januari 2019
Een dierentuin op de Heuvel
24 augustus 2019

Een knalgeel hek aan de rand van een vrij jonge woonwijk. Het ziet er op zijn minst bijzonder uit en je vraagt je af waartoe het dient of gediend heeft. Momenteel markeert het de toegang tot een klein parkje, maar daar zal het monumentale smeedijzeren hekwerk vast niet voor gemaakt zijn.

Tegenwoordig staat de poort altijd open, zodat bezoekers ongehinderd de erachter liggende groene oase kunnen betreden. Hebben we hier te maken met het toegangshek van de voormalige textielververij, waarnaar het parkje genoemd is? Voorheen stonden hier immers de bedrijfsgebouwen van De Regenboog, dus zou het object logischerwijs een restant daarvan kunnen zijn. Maar nee, voor de herkomst moeten we het verderop zoeken, helemaal aan de andere kant van de stad zelfs.

Pieter van Dooren
Het gele ‘ding’ was ooit de toegangspoort van de wollenstoffenfabriek van Pieter van Dooren. Deze stond aan de Hilvarenbeekseweg (destijds de Broekhovenscheweg), langs het riviertje de Leij. In 1975 werd dit complex – nota bene in het Monumentenjaar – zonder enig overleg van de kaart geveegd. De sloop was nodig voor de bouw van het Sint Elisabethziekenhuis en leidde tot grote onvrede onder de Tilburgers. De gemoederen liepen zo hoog op dat de affaire nationale bekendheid kreeg. De minister van Cultuur, de heer Van Doorn, kwam zelfs hoogstpersoonlijk naar Tilburg om polshoogte te nemen. Helaas moest hij concluderen dat het complex als verloren moest worden beschouwd; de sloop was al té ver gevorderd om nog iets te kunnen redden.

Stoommachine
Het complex van Pieter van Dooren was in meerdere opzichten uniek. Het uit 1826 daterende gebouw was misschien wel de eerste moderne fabriek van Tilburg. Van Dooren was een innovatieve ondernemer die zich tijdens zijn buitenlandse reizen had laten inspireren door de fabrieksmatige organisatie aldaar. In 1827 plaatste hij als eerste in Tilburg een stoommachine, iets wat hem op veel verzet kwam te staan.

Failliet
In 1972 ging het bedrijf failliet en werden de laatste medewerkers ontslagen. Aanvankelijk wilde men het complex bewaren, het Nederlands textielmuseum zou hier zelfs een plekje kunnen krijgen. De gemeente besliste echter anders. Ten tijde van de sloop was ‘Van Dooren’ een van de weinige fabriekscomplexen die een volledig beeld gaven van anderhalve eeuw industriële ontwikkeling.

Broodtrommel en theefles
Wat naast de toegangspoort ook bewaard is gebleven, is de oude fabrieksklok. Deze heeft een plaatsje gekregen in de ontvangsthal van het Regionaal Archief Tilburg. Qua tastbare herinnering zullen we het hiermee dus moeten doen. En met de poort in het Regenboogpark natuurlijk, die wellicht de gedachte oproept aan de honderden textielarbeiders die met de broodtrommel en theefles achterop de bagagedrager van hun fiets, deze wachtpost dagelijks passeerden …