De brouwers van Korvel
8 maart 2018
Kermis in de Hoefstraat
25 juli 2018
De één praat over de Tilburgse Vogeltjesbuurt als in een spannende misdaadroman, de ander loopt er met een ruime bocht omheen. De wijk kent vele gezichten maar alleen insiders weten hoe het er echt aan toe ging. Pieter Tops dook in deze bijzondere wereld en schreef er een boek over. Onlangs gaf hij een lezing waarover ik bijgaand artikel schreef.
‘Het was best even spannend toen ik Jo en Jan weer onder ogen moest komen’, begint Pieter Tops zijn verhaal. ‘Blijkbaar had ik hen als criminelen afgeschilderd’.
Beide personen spelen een belangrijke rol in een verhaal over de Tilburgse Vogeltjesbuurt, dat in zijn boek ‘De achterkant van Nederland verscheen. Onlangs presenteerde Pieter Tops een nieuw boek over de Vogeltjesbuurt: ‘Een ongetemde buurt’. De eerste exemplaren zou hij aan Jo en Jan aanbieden. Maar in de tussentijd waren de rapen gaar geworden. ‘Uiteindelijk leidde het toch tot een goed gesprek’, aldus Tops.
Sportschool
Het was niet Pieters eerste spannende moment in de Vogeltjesbuurt. Toen een wijkagent hem voorafgaand aan zijn onderzoek rondleidde, kwam hij plotseling oog in oog te staan met Corin Denis, een van de beruchtste criminelen uit de wijk. ‘Tja, daar sta je dan, wat gaat er gebeuren? Met dat idee in mijn hoofd wachtte ik af toen hij naar ons toe kwam. ‘Dus jullie gaan een boek schrijven? Dat wist ik al lang. Kom maar eens mee’ en hij leidde ons naar een paar garageboxen. ‘Kijk, voor de jeugd’, zei hij terwijl hij de roldeur opende. Binnen stonden sporttoestellen en andere fitnessapparatuur opgesteld. ‘Zo blijven ze toch van de straat hè’, sloot hij af.
Dit soort tegenstrijdigheden zou Pieter Tops gedurende zijn onderzoek nog veel vaker meemaken. Pieter is als hoogleraar bestuurskunde verbonden aan Tilburg University en deed onderzoek naar de Vogeltjesbuurt en Visserijbuurt. Met als centrale vraag: hoe konden deze wijken uitgroeien tot een broeinest van criminaliteit waar geen kruid tegen gewassen bleek?
Vrijstaat
In zijn lezing schetst Tops op heldere en overzichtelijke wijze een aantal belangrijke ontwikkelingen hierin. De jaren 50 waarin de ‘zwaksocialen’, ‘asocialen’ en ‘antisocialen’ als groep werden gedefinieerd en vervolgens gehuisvest in één buurt. Het beleid van zelfontplooiing in de jaren 60, waar de bewoners op hun geheel eigen manier mee omgingen. ‘Omdat ze aan hun lot werden overgelaten en zich op geheel eigen wijze ontplooiden’, aldus de hoogleraar.
Zo ontstond er een onleefbare buurt waar de politie als grote vijand werd behandeld. Waar de ‘kevertjes’ waarin de politie destijds reed regelmatig op z’n kop werden gelegd. De hypocriete houding van de overheid met de hennepteelt in de jaren 90 deed daar nog een schepje bovenop. Waarna de buurt uitgroeide tot ‘een vrijstaat waarin een normaal leven niet meer mogelijk was’. De actie ‘Tweety’ moest schoon schip maken. Op 4 oktober 2005 trokken politie en gemeentereiniging in colonne de wijk in. Op één dag werden 42 hennepkwekerijen en 2 XTC-labs opgerold.
Nuance
Samenvattend ontstaat er een genuanceerder beeld van de Vogeltjes- en Visserijbuurt. Pieter Tops: ‘De situatie heeft kunnen ontstaan doordat de problemen van de na-oorlogse maatschappij werden afgewenteld op een zwakke groep. Die vervolgens ruimte kreeg om een eigen wereld te creëren. Zo voorzagen de bewoners in eigen levensonderhoud waarbij geld belangrijker was dan onderwijs en persoonlijke ontwikkeling.
Bovendien was het lastig ontsnappen aan deze wereld met een (te) sterke sociale cohesie. Wilde je studeren? Een net pak aan? Contact leggen met ‘de buitenwereld’? Dat werd je niet in dank afgenomen. En dus liet je dat wel uit je hoofd. Aan de andere kant werd de wiethandel oogluikend toegestaan en waren er genoeg Tilburgers die daar weer baat bij hadden. Zo hebben we er uiteindelijk allemaal aan meegedaan’.
Emoties
Gedurende de lezing zijn de emoties bij het publiek regelmatig duidelijk aanwezig. Een mevrouw die opgroeide in de Lijsterstraat ziet het heel anders. ‘Daar woonden echt alleen maar hardwerkende mensen, die stuk voor stuk een normale baan hadden. Ik heb daar nooit iets vreemds meegemaakt’. Een medewerkster van basisschool Don Sarto vult aan: ‘Iemand zei laatst tegen mij: “Vroeger was je vader dronken, maar dat was op maandag weer over. Tegenwoordig zit hij aan de wiet en is hij de hele week stoned”. Dat is schrijnend, er is nog maar weinig veranderd. Je zou er maar geboren zijn.’
