Klinkers en medeklinkers in de Lange Nieuwstraat
8 november 2019
De pioniers van de Witsie
15 januari 2020
‘Is dit Tilburg?’ Die vraag krijg je waarschijnlijk als je bijgaande foto aan een willekeurige bewoner laat zien. Eerder zal die het zoeken in een of ander buitengebied, misschien zelfs wel in het buitenlánd.
Uit het niets doemt het plekje op als je vanuit de drukke Wandelboslaan de Bokhamerstraat in loopt. Het is dat er overal auto’ s geparkeerd staan. Maar als je die wegdenkt, waan je je in het dorpje dat Wim Sonneveld ooit zo mooi bezong. Waar je brood nog gewoon bij de bakker haalde en de slager tevens hoefsmid was. Toch ben je hier in hartje Tilburg. Ingeklemd tussen flats, ringbaan en spoorlijn lijkt het alsof de tijd heeft stilgestaan. Zelfs de oude SRV-wagen past keurig in het straatbeeld.
Middeleeuws
Vanaf het centraal gelegen weilandje kijkt een ezel je meewarig aan. De pittoreske weverswoning met rieten dak en vier linden voor de deur lijkt zomaar weggerukt uit een middeleeuws tafereel. De omliggende straten zijn weliswaar verhard maar ogen als de slingerende landweggetjes die zo kenmerkend waren voor het oude Brabant. Alsof je in een ander tijdsgewricht bent beland.
Als je iets beter kijkt, ontwaar je echter een wirwar die zo kenmerkend is voor Tilburg. Tussen de monumentjes staan woningen van recente datum, gebouwd op een leeggekomen perceel van oude, vervallen huizen. De naoorlogse Maycrete woningen zijn naadloos opgegaan in het organisch gevormde geheel. Op de achtergrond steken de spitsen van de moskee boven de bomen uit.
Boker of buko?
Deze wegenstructuur is misschien wel duizend jaar oud, want al in 1369 wordt ‘die Bochamer’ genoemd. Het gebied wordt later omringd door roemruchte plaatsaanduidingen als ‘de Rijt’, ‘de Herstal’ en ’t Pyl Yser’. Namen die we tegenwoordig nog steeds in de Tilburgse straten terugvinden. En zo schreeuwt ook een naam als Bokhamer natuurlijk om een verklaring. Lang werd gedacht dat deze was afgeleid van een ‘boker’, een werktuig om vlas mee te ‘braken’. Dit idee werd nog eens bevestigd doordat er ook ooit een Vlasstraat in de buurt lag. Het feit echter dat Tilburg nooit een vlasindustrie heeft gekend, bracht onderzoekers aan het twijfelen. Meer aannemelijk is dan ook dat de naam Bokhamer is afgeleid van ‘buko’ en ‘hamma’, die respectievelijk ‘beuk’ en ‘landtong’ betekenen. De Bokhamer was dan ook een hoger gelegen landtong waarop beuken groeiden. En dat is wél aantoonbaar, het omliggende gebied ligt namelijk lager en is daardoor drassig. Iets dat nog steeds goed te zien is aan het weitje onderaan het talud van het viaduct Ringbaan-West.
Hoe dan ook, de Bokhamerstraat en het omliggende gebied vormen een oase van rust in het hectische stadsleven. Een plek om te visualiseren hoe de Brabantse buurtschapjes er honderden jaren geleden uit moeten hebben gezien.
