Een koninklijk Tilburgs biertje
22 april 2022
Een biertje tegen het alcoholisme
22 augustus 2022
Welke bierliefhebber kent hem niet: Hertog Jan. De man die zittend op een stapel biertonnen zijn strijders toeriep dat zij ‘… zouden drinken zoals hun dappere voorouders …’ De man wiens naam voortleeft in onder andere het Belgische biermerk Primus en het Nederlandse Hertog Jan. Zouden we zonder zijn aanjagende rol vandaag de dag ook van bier kunnen genieten?
Het zijn prachtige verhalen, té mooi om waar te zijn eigenlijk. En dat zijn ze dan ook. De man heeft overigens wel degelijk echt bestaan. In de dertiende eeuw was Jan I hertog van Brabant en daarmee ook de baas in Tilburg. Zij voorvaderen hadden hun machtsgebied via allerlei constructies vanuit België uitgebreid naar het noorden en ergens tussen 1203 en 1220 werd ons dörpke (dat het toen nog was) een onderdeel van het hertogdom Brabant.
Maar hoe zit het dan met dat bier? Feitelijk ontstond de adoratie voor de hertog pas in de negentiende eeuw, toen er een revival gaande was van het aloude hertogdom Brabant. Het verhaal van zijn overwinning in de slag bij Woeringen in 1288, waarbij hij het hertogdom Limburg bij Brabant inlijfde, paste daar uitstekend in. Volgens de overlevering zou hij zijn soldaten hebben aangemoedigd om bier te gaan drinken. Ook werd wel gezegd dat hij en de legendarische biergod Gambrinus dezelfde persoon zouden zijn. Jan I spreek je immers uit als Jan Primus. En dat lijkt weer verdacht veel op Gambrinus …
In een serie artikelen over ‘Verloren bieren’ legt bierhistoricus Roel Mulder haarfijn uit hoe de mythe ontstond. En dan blijft er maar weinig over van het bierverhaal. Eigenlijk helemaal niets. Wel blijkt dat onze hertog bekend stond als minnedichter – ‘Eens meien morgen vroe’ is een klassieker –. Dat klinkt niet echt stoer, toch? Daarnaast was hij een fervent toernooistrijder. In die hoedanigheid stierf hij in 1294 letterlijk in het harnas.
Fotobijschrift
Afbeelding van de Slag bij Woeringen uit de Codex Manesse (een document uit de periode 1305-1340 met verschillende handgeschreven teksten). Bron: Wikipedia.
