Een biertje tegen het alcoholisme
22 augustus 2022
De tweede bierrevolutie
22 augustus 2022
In de afgelopen duizenden jaren is het proces van bierbrouwen nauwelijks veranderd. De eerste bierbrouwers maakten een granenpapje, lengden dat aan met water, voegden wat kruiden toe en lieten het vergisten. En in de basis gebeurt dat anno 2022 nog steeds zo.
Toch kent de biergeschiedenis wereldwijd twee belangrijke revoluties. De eerste vond plaats in de veertiende eeuw, de tweede in de negentiende eeuw. Over die eerste wil ik het vandaag even hebben.
Het kruidenmengsel dat brouwers vroeger gebruikten noemden ze ‘gruit’, een kruidenmengsel waarvan (wilde) gagel het belangrijkste bestanddeel vormde. Ook aan de zuidrand van Tilburg groeide gagel, of werd het mogelijk zelfs gekweekt.
Maar in de loop van de veertiende eeuw gaan (voornamelijk) Duitse brouwers over op het gebruik van een andere ingrediënt om hun bier op smaak te brengen. Het zorgt voor een frisse smaak en maakt het bier bovendien langer houdbaar, waardoor het over grotere afstanden getransporteerd kan worden. Het heet ‘hop’ en het zal de bierwereld volledig op zijn kop zetten.
Vanuit Bremen en Hamburg komen scheepsladingen vol met ‘hoppenbier’ naar de Nederland. Maar ondanks de betere smaak zit niet iedereen op dit nieuwe bier te wachten. Gruitbier leverde namelijk aardig wat geld op voor de adel. Brouwers waren verplicht om hun gruit bij de landheer (of een van zijn pachters, de ‘gruiter’) af te nemen. Zij stelden dan ook alles in het werk om de opkomst van het hoppenbier tegen te houden.
Het bleek vergeefse moeite. Vanaf halverwege de vijftiende eeuw gingen de Lage Landen massaal over op de nieuwe bierstijl en verdween het aloude gruitbier. Ook Tilburg ging mee in de vaart der volken, getuige een Hopveld, dat ooit tussen de waterzuivering Moetenburg en de Kommerstraat moet hebben gelegen. Hop zou nooit meer uit bier verdwijnen.
Fotobijschrift
Hop en granen zijn onlosmakelijk met bier verbonden (Foto: Pixabay)
