Tambour en travailleur
10 oktober 2019
Klinkers en medeklinkers in de Lange Nieuwstraat
8 november 2019
Waar komt de naam Drieburcht eigenlijk vandaan? Veel mensen vragen zich dat af, evenzoveel anderen denken het te weten. ‘Een oude naam voor Tilburg’, is een vaak gehoord misverstand. Niets blijkt echter minder waar. De naam Drieburcht is verzonnen en de naam van onze stad kent een heel andere herkomst.
Hoog toornt het majestueuze sportcomplex boven het omliggende plein uit. Een Colosseum in Tilburg. Het opvallende gevelkunstwerk van Jean-Luc Moerman geeft het geheel een bijzonder cachet. De ontwikkelaars van het gebouw hadden destijds een ideale miniatuurstad voor ogen. Een stedelijk theater naar voorbeeld van de Romeinse badhuizen. Met een wijkcentrum, drie zwembaden, faciliteiten voor sport, fitness, wellness, naschoolse opvang, horeca en vergaderruimten werd Sportcomplex Drieburcht in 2014 dan ook het meest prestigieuze paradepaardje van Tilburg-Noord.
Triborgh
Bij zo’n iconisch gebouw hoort natuurlijk een bijzondere naam. Men koos voor dezelfde als zijn voorganger die in 2009 gesloopt werd: Drieburcht. Dat dit een verwijzing naar de herkomst van de naam van onze stad is blijkt een hardnekkig, maar ook wel logisch misverstand. Het stadswapen kent immers drie versterkte torens. Tilburg zou dan ook zijn basis vinden in één of misschien wel drie kastelen. Ook de naam ‘Triborgh’ komen we regelmatig tegen. Als naam van een voormalige wollenstoffenfabriek, een middelbare school of als voetbalvereniging. Al deze aanwijzingen hielden de gedachte aan een middeleeuwse burcht op Tilburgs grondgebied lange tijd in leven.
Tilliburgis
Meer dan dertienhonderd jaar geleden, in 709, schonk de Frankische grootgrondbezitter Engelbert een domein met ‘hoeven, horigen en heel hun bezit’ aan de monnik Willibrordus. De hierbij behorende akte werd opgemaakt in Tilliburgis. Algemeen wordt nu aangenomen dat de naam van onze stad daarvan is afgeleid. ‘Tilliburgis’ betekent zoiets als ‘de Tilburgen’. Daarmee duidde men overigens een grondgebied aan dat veel groter was dan de huidige stad. En helaas staat ook vast dat ‘burgis’ niets met een burcht te maken heeft. Jammer voor de romantici dus.
Het latere dorp Tilburg werd ooit geschreven als ‘Tilbor(g)ch’, dus helemaal onlogisch is ‘Triborg’ dan misschien weer niet. Een kleine verbastering, zullen we maar zeggen. Ook kenden we ooit West-Tilburg en Oost-Tilburg. Die laatste heet tegenwoordig trouwens Oisterwijk, zijnde de oostelijke wijk van Tilburg. In West-Tilburg herkennen we zo’n beetje de huidige stad.
Drieburcht
Tot zover het oude Tilburg. Maar dan zitten we nog steeds met Drieburcht in onze maag. We gaan even terug naar 1971, toen aan het pas ontwikkelde Wagnerplein een gloednieuw sportcomplex werd geopend. Mieke-Nelie van der Heijden won de wedstrijd waarin mensen werden uitgedaagd om een passende naam te bedenken. Volgens eigen zeggen was zij weliswaar geïnspireerd door het Tilburgse stadswapen, maar behoefde de naam meer uitleg. De drie torens stonden wat haar betreft symbool voor de drie-eenheid van het complex, namelijk een zwembad, sporthal en restaurant. Dit argument gaf de doorslag. En zo is Drieburcht tot op de dag van vandaag het enige Tilburgse zwembad dat niet vernoemd is naar de locatie waar het ligt.
